Στις 24/2/2017 είχα αναρτήσει στην επαγγελματική μου σελίδα ένα άρθρο της Γαλλίδας ψυχαναλύτριας Christiane Lacôte-Destribats, με τίτλο «Les traces d’une dépression infantile à l’ âge adulte», το οποίο είχε δημοσιευτεί στην Γαλλική Εφημερίδα Ψυχιατρικής.
Είχα δεσμευτεί να το μεταφράσω μετά το πέρας των ομιλιών μου, γι’ αυτό το λόγο και επανέρχομαι.
Δεδομένου ότι το συγκεκριμένο κείμενο απευθύνεται σε ειδικούς, και ο χρόνος μου είναι εξαιρετικά περιορισμένος, επιλέγω να σας παρουσιάσω τις πιο εύληπτες θεωρητικές αναφορές καθώς και κάποια κλινικά παραδείγματα, που μπορούν να τροφοδοτήσουν την σκέψη σας.
Όπου το έκρινα απαραίτητο, προσέθεσα τις δικές μου διευκρινίσεις. Μέσα σε ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ είναι το ΑΡΧΙΚΌ ΚΕΊΜΕΝΟ. Όπου ΔΕΝ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ, πρόκειται για ΔΙΚΉ ΜΟΥ ΠΡΟΣΘΉΚΗ.
«Εφόσον μιλάμε για τα ίχνη που αφήνει μια παιδική κατάθλιψη, αυτό σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα ίχνη πρέπει να βρεθούν, να αποκρυπτογραφηθούν και να ερμηνευθούν».
«Μια ΠΑΙΔΙΚΉ ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΠΕΡΆΣΕΙ ΑΠΑΡΑΤΉΡΗΤΗ», είτε επειδή τα ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΆ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΟΎΝΤΑΙ ΑΠΌ ΑΥΤΆ ΤΟΥ ΕΝΗΛΊΚΟΥ, είτε επειδή «ΚΑΤΆ ΚΆΠΟΙΟ ΤΡΌΠΟ ΞΕΠΕΡΆΣΤΗΚΕ ΑΠΌ ΤΟ ΥΠΟΚΕΊΜΕΝΟ».
«Το γεγονός ότι κάποιος, ΩΣ ΕΝΗΛΙΚΟΣ ΠΕΡΝΆΕΙ ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ, ΔΕΝ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΌΤΙ ΈΧΕΙ ΠΕΡΆΣΕΙ ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΩΣ ΠΑΙΔΙ, της οποίας τα ίχνη θα ανακαλύψει μέσω μιας ψυχανάλυσης ή/και ψυχοθεραπείας.
Η Melanie Klein υπήρξε πρωτοπόρος όσον αφορά την έρευνα της παιδικής κατάθλιψης».
Κατά την Κλάιν λοιπόν, το βρέφος, γύρω στο ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΝΑΕΙ ΤΗΝ επονομαζόμενη ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΗ ΘΕΣΗ.
Μιλάμε για ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΉ ΘΈΣΗ και ΌΧΙ ΦΆΣΗ, εφόσον σ’ αυτήν ΜΠΟΡΕΊ να ΕΠΑΝΈΛΘΕΙ το άτομο και ΑΡΓΌΤΕΡΑ στην διάρκεια της ΕΝΉΛΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ .
Στην ΑΡΧΉ της ΖΩΉΣ του (ΠΑΡΑΝΟΕΪΔΉΣ ΘΕΣΗ) το βρέφος αντιλαμβάνεται τα πράγματα ΕΊΤΕ ΩΣ ΟΛΚΛΗΡΩΤΙΚΆ ΚΑΛΑ ΕΊΤΕ ΩΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΆ ΚΑΚΆ.
Η ΣΧΆΣΗ(ΚΑΛΌ-ΚΑΚΌ) και οι ΣΥΝΑΚΌΛΟΥΘΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ της ΕΝΔΟΒΟΛΗΣ και της ΠΡΟΒΟΛΗΣ το ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΝ.
Με άλλα λόγια, το βρέφος, τα μεν ΚΑΚΆ τα ΠΡΟΒΑΛΛΕΙ ΠΡΟΣ ΤΑ ΈΞΩ, τα ΠΕΤΆΕΙ, τα δε ΚΑΛΆ τα ΕΝΔΟΒΆΛΛΕΙ. Το ίδιο ισχύει και για την μητέρα του η οποία είναι ΚΑΛΉ όταν το ΦΡΟΝΤΊΖΕΙ, και ΚΑΚΉ όταν ΔΕΝ ΑΣΧΟΛΕΊΤΑΙ μαζί του.
Στη διάρκεια του δευτέρου εξαμήνου της ζωής του, δηλαδή στην διάρκεια της ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΉΣ ΘΈΣΗΣ, το παιδί, ως ΠΙΟ ΏΡΙΜΟ αρχίζει να ΑΝΤΙΛΑΜΒΆΝΕΤΑΙ τα ΠΡΆΓΜΑΤΑ του γύρω κόσμου ΣΑΝ ΈΝΑ ΕΝΙΑΊΟ ΣΎΝΟΛΟ. Κατά συνέπεια, η ΚΑΛΉ και η ΚΑΚΉ ΜΗΤΈΡΑ αποτελούν τις ΔΥΟ ΌΨΕΙΣ του ΙΔΊΟΥ ΠΡΟΣΏΠΟΥ!!
Αποτέλεσμα: Το παιδί αρχίζει να ΑΝΗΣΥΧΕΊ μήπως η ΕΠΙΘΕΤΙΚΌΤΗΤΆ του προς την ΚΑΚΉ μητέρα ΒΛΆΨΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΛΉ ( ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΌ ΆΓΧΟΣ).
Όταν η ΑΝΆΠΤΥΞΗ είναι ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΉ, το παιδί αντιμετωπίζει τα ΑΜΦΙΘΥΜΙΚΆ ΤΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΉΜΑΤΑ και προσπαθεί μέσω της ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑΣ της ΕΠΑΝΌΡΘΩΣΗΣ να ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΉΣΕΙ και να ΔΙΑΦΥΛΆΞΕΙ τα καλά αντικείμενα από τις ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΈΣ του ΦΑΝΤΑΣΙΏΣΕΙΣ.
Επιθυμώντας να αποτίσει φόρο τιμής στον εκλιπόντα νευροψυχίατρο-ψυχαναλυτή Jean Bergès, η Christiane Lacôte παραθέτει ένα εκτενές απόσπασμα από το Σεμινάριό του πάνω στην παιδική κατάθλιψη.
Αναφέρει λοιπόν ο Bergès ότι «αρκετά συχνά συναντάμε σε παιδιά μια ΑΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ».
«Θυμάται ένα παιδί το οποίο έπασχε από ανορεξία, επειδή ο πατέρας του έπασχε από καρκίνο του στομάχου. Το συγκεκριμένο παιδί πίστευε ότι ΜΕ ΤΟ ΝΑ ΜΗΝ ΤΡΏΕΙ ΤΟ ΊΔΙΟ , ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΕΚΌΤΑΝ κατά κάποιο τρόπο στον ΆΡΡΩΣΤΟ ΠΑΤΈΡΑ του».
«Είναι σαν το ΣΏΜΑ να ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΥΠΆΡΞΕΙ ΧΩΡΊΣ τις διαφορετικές ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΕΣ του: Κατακράτηση ούρων, κλινοφιλία, εντερική απόφραξη, ανορεξία και ανικανότητα στην περίπτωση των εφήβων».
«Όλα τούτα είναι σημάδια μιας ΚΑΛΥΜΜΈΝΗΣ (μασκαρεμένης) ΚΑΤΆΘΛΙΨΗΣ».
«Στην πραγματικότητα δεν μιλάμε για μασκάρεμα, αλλά για ΕΚΔΉΛΩΣΗ της ΚΑΤΆΘΛΙΨΗΣ μέσω ενός ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΟΣ το οποίο είναι η ΆΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΏΝ του ΣΏΜΑΤΟΣ».
Πράγμα που σημαίνει ότι, τόσο η ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ του ΕΝΗΛΊΚΟΥ όσο και η ΠΑΙΔΙΚΉ ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ ΔΕΝ ΈΧΟΥΝ απαραίτητα- όπως λανθασμένα νομίζεται- ως ΕΚΛΥΤΙΚΌ ΠΑΡ’ΆΓΟΝΤΑ μια ΑΠΏΛΕΙΑ, παραδείγματος χάριν ένα ΠΈΝΘΟΣ, καθόσον ένα ΠΈΝΘΟΣ ΔΕΝ ΒΙΏΝΕΤΑΙ ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΑ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΌ ΤΡΌΠΟ».
Τουναντίον, στην ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ ΟΔΗΓΕΊΤΑΙ ΌΠΟΙΟΣ ΑΔΥΝΑΤΕΊ ΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΏΣΕΙ ΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ενός ΠΈΝΘΟΥΣ.
Κατά τον Bergès, αυτό το «μπορώ να κάνω χωρίς το σώμα μου» ή/και χωρίς τις διάφορες λειτουργίες του, δηλαδή «δεν υπάρχει λόγος να φάω», «δεν υπάρχει λόγος να κοιμηθώ» είναι «ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΌ».
«Επιπλέον, αξίζει να αναφέρουμε ότι, συχνά ενήλικες καταθλιπτικοί ασθενείς αναφέρονται με ΝΟΣΤΑΛΓΊΑ σε διαφορετικούς ΧΑΜΈΝΟΥΣ ΠΑΡΑΔΕΊΣΟΥΣ της ΠΑΙΔΙΚΉΣ τους ΗΛΙΚΊΑΣ».
«Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν οι ΜΕΤΑΚΟΜΊΣΕΙΣ, όπου το ΠΑΙΔΊ ΔΕΝ ΡΩΤΉΘΗΚΕ, αλλά ΥΠΟΧΡΕΏΘΗΚΕ να ΑΦΉΣΕΙ ΠΊΣΩ ΤΟΥ, από ΤΗΝ ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΉ ΣΤΗΝ ΆΛΛΗ, ΑΓΑΠΗΜΈΝΟΥΣ ΦΊΛΟΥΣ και τον μέχρι τότε κόσμο του».
«Στις μέρες μας, πολλοί γονείς προσπαθούν να ΚΑΛΎΨΟΥΝ με ΒΟΥΛΙΜΙΚΌ ΤΡΌΠΟ, ΣΤΑ ΓΡΉΓΟΡΑ, οποιαδήποτε ΚΕΝΌ εμφανίζεται στην ζωή του παιδιού τους» , με συνέπεια αυτό να ΜΗΝ ΜΑΘΑΊΝΕΙ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΊΖΕΤΑΙ-ΣΤΑΔΙΑΚΆ- τις διάφορες ΜΑΤΑΙΏΣΕΙΣ που του επιφυλάσσει η ζωή.
«Στην διάρκεια μιας ψυχανάλυσης ή μιας ψυχοθεραπείας, μπορούν να εντοπιστούν ΊΧΝΗ μιας ΠΑΙΔΙΚΉΣ ΚΑΤΆΘΛΙΨΗΣ, η οποία είτε ΓΙΑΤΡΕΎΤΗΚΕ ΑΠΌ ΜΌΝΗ ΤΗΣ, είτε ΥΠΟΤΙΜΉΘΗΚΕ ΩΣ ΑΣΉΜΑΝΤΗ και ΘΕΩΡΉΘΗΚΕ ως μια ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΉ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΉ ΔΙΑΤΑΡΑΧΉ».
«Όταν ένας ασθενής λέει ότι ΔΕΝ ΘΥΜΆΤΑΙ ΤΊΠΟΤΑ, αυτό σημαίνει ότι ΔΕΝ ΈΧΕΙ ΚΑΜΊΑ ΔΙΆΘΕΣΗ ΝΑ ΕΠΑΝΕΞΕΤΆΣΕΙ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΟ ΘΈΜΑ και ΑΠΑΓΟΡΕΎΕΙ και στον ΘΕΡΑΠΕΥΤΉ του ΝΑ ΤΟ ΠΡΆΞΕΙ».
«Κλείνοντας, η Christiane Lacôte-Destribats επισημαίνει ότι τα ΊΧΝΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΏΝ ΚΑΤΑΘΛΊΨΕΩΝ οι οποίες πέρασαν ΑΠΑΡΑΤΉΡΗΤΕΣ, σκόπιμο είναι να ΕΝΤΟΠΊΖΟΝΤΑΙ και να ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΟΎΝΤΑΙ ΜΕ ΠΡΟΣΟΧΉ».
«Το συμπέρασμα που προκύπτει στην διάρκεια μιας συζήτησης που ακολουθεί με το κοινό είναι ότι: ΕΊΤΕ ΜΙΛΆΜΕ ΓΙΑ ΠΑΙΔΊ, ΕΊΤΕ ΓΙΑ ΕΝΉΛΙΚΟ, ΤΑ ΊΧΝΗ ΕΝΤΟΠΊΖΟΝΤΑΙ ΠΆΝΤΑ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΈΡΩΝ».
Ψυχολόγος
Ninetta Dyovouniotou